Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν ακραίες μορφές βίας, παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εκμετάλλευσης, όχι μόνο στις θαλάσσιες, αλλά και στις χερσαίες διαδρομές κατά μήκος της αφρικανικής ηπείρου προς τις μεσογειακές ακτές της. Αυτό επισημαίνει νέα έκθεση που δημοσιεύεται σήμερα από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (ΥΑ), τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ) και το Κέντρο Μεικτής Μετανάστευσης (ΚΜΜ), με τίτλο «Σε αυτό το ταξίδι, κανείς δεν νοιάζεται αν θα ζήσεις ή θα πεθάνεις» (Μέρος 2).

Με περισσότερους ανθρώπους να εκτιμάται ότι διασχίζουν την έρημο Σαχάρα απ’ ό,τι τη Μεσόγειο θάλασσα – και με τους θανάτους προσφύγων και μεταναστών στην έρημο να πιστεύεται ότι είναι διπλάσιοι από εκείνους που συμβαίνουν στη θάλασσα – η έκθεση ρίχνει φως στους πολύ λιγότερο γνωστούς και καταγεγραμμένους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες σε αυτές τις χερσαίες διαδρομές.

Καλύπτοντας μια τριετή περίοδο συλλογής δεδομένων, η έκθεση προειδοποιεί επίσης για την αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που επιχειρούν αυτές τις επικίνδυνες χερσαίες διαδρομές και τους κινδύνους προστασίας που αντιμετωπίζουν.

Αυτό είναι εν μέρει το αποτέλεσμα της επιδείνωσης των συνθηκών που επικρατούν στις χώρες προέλευσης και υποδοχής – συμπεριλαμβανομένων των νέων συγκρούσεων που έχουν ξεσπάσει στο Σαχέλ και το Σουδάν, του καταστροφικού αντίκτυπου της κλιματικής αλλαγής και των καταστροφών σε νέες και παρατεταμένες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στην Ανατολική Αφρική και στο Κέρας της Αφρικής, καθώς και της εκδήλωσης ρατσισμού και ξενοφοβίας που πλήττει τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.

Η έκθεση σημειώνει επίσης ότι σε διάφορα μέρη της ηπείρου, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες διασχίζουν ολοένα και περισσότερο περιοχές όπου δρουν ομάδες ανταρτών, πολιτοφυλακές και άλλες εγκληματικές ομάδες και όπου η εμπορία ανθρώπων, οι απαγωγές για λύτρα, η καταναγκαστική εργασία και η σεξουαλική εκμετάλλευση είναι συχνά φαινόμενα. Ορισμένες διαδρομές διακίνησης μετατοπίζονται πλέον προς πιο απομακρυσμένες περιοχές για να αποφεύγονται οι ενεργές ζώνες συγκρούσεων ή οι συνοριακοί έλεγχοι από κρατικούς και μη κρατικούς φορείς, θέτοντας τους ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνηση σε ακόμη μεγαλύτερους κινδύνους.

Μεταξύ των πολλών κινδύνων και μορφών κακοποιητικής μεταχείρισης που αναφέρουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες είναι τα βασανιστήρια, η σωματική βία, η αυθαίρετη κράτηση, ο θάνατος, η απαγωγή για λύτρα, η σεξουαλική βία και εκμετάλλευση, η δουλεία, η εμπορία ανθρώπων, η καταναγκαστική εργασία, η αφαίρεση οργάνων, η ληστεία, οι ομαδικές απελάσεις και η επαναπροώθηση (refoulement).

Εγκληματικές συμμορίες και ένοπλες ομάδες αναφέρονται ως οι κύριοι δράστες αυτών των κακοποιητικών συμπεριφορών, όπως επίσης και οι δυνάμεις ασφαλείας, η αστυνομία, ο στρατός, οι υπάλληλοι των υπηρεσιών μετανάστευσης και οι συνοριοφύλακες.

Παρά τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η διεθνής κοινότητα για τη διάσωση ανθρώπινων ζωών και την αντιμετώπιση των ευάλωτων περιπτώσεων, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, οι τρεις οργανώσεις προειδοποιούν ότι η τρέχουσα διεθνής δράση είναι ανεπαρκής.

Τεράστια κενά στην παροχή προστασίας και βοήθειας επικρατούν σε όλη τη διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου, ωθώντας τους πρόσφυγες και τους μετανάστες να συνεχίσουν τα επικίνδυνα ταξίδια τους. Ειδική υποστήριξη καθώς και πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τους επιζώντες και τις επιζήσασες διαφόρων μορφών κακοποίησης είναι σπάνια διαθέσιμες σε οποιοδήποτε σημείο των διαδρομών. Η ανεπαρκής χρηματοδότηση και οι περιορισμοί στην πρόσβαση της ανθρωπιστικής βοήθειας (μεταξύ άλλων σε καίρια σημεία όπως στα άτυπα κέντρα και τους χώρους κράτησης) παρεμποδίζουν επίσης την παροχή στήριξης.

Από την πλευρά τους, η Ύπατη Αρμοστεία, ο ΔΟΜ, οι εταίροι και αρκετές κυβερνήσεις έχουν ενισχύσει τις σωτήριες για τη ζωή υπηρεσίες προστασίας και βοήθειας, τους μηχανισμούς ταυτοποίησης και παραπομπής κατά μήκος των διαδρομών – όμως η ανθρωπιστική δράση δεν είναι αρκετή.

Οι οργανώσεις απευθύνουν έκκληση για συγκεκριμένες μορφές ανταπόκρισης κατά μήκος των διαδρομών, με σκοπό τη διάσωση ζωών και τη μείωση του ανθρώπινου πόνου. Καλούν επίσης για άμεση δράση για να αντιμετωπιστούν οι βαθύτερες αιτίες του εκτοπισμού και των παραγόντων που ωθούν σε παράτυπες μετακινήσεις – μέσω θετικών δράσεων για την οικοδόμηση της ειρήνης, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη διακυβέρνηση, την ανισότητα, την κλιματική αλλαγή και την κοινωνική συνοχή, καθώς και τη δημιουργία ασφαλών διαδρομών για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες. Αυτές οι δράσεις θα πρέπει να καλύπτουν τις χώρες προέλευσης, ασύλου, διέλευσης και προορισμού.

Οι οργανώσεις ελπίζουν ότι τα ευρήματα της έκθεσης θα ενισχύσουν τη δράση για την αντιμετώπιση των κενών που υπάρχουν σήμερα στην παροχή στήριξης των ανθρώπων που βρίσκονται σε κίνηση.

Η έκθεση είναι διαθέσιμη εδώ.

Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επικοινωνήσετε με:

• UNHCR: Shabia Mantoo, mantoo@unhcr.org, +41 79 337 7650
• IOM: media@iom.int
• Mixed Migration Centre: Asma Arfaoui, Global Communication Officer, asma.arfaoui@mixedmigration.org